Introduction
, hun pasgeboren zoontje
genoemd hebben en fans van Justin Bieber zich ‘Beliebers’ noemen, kunnen we zien dat religieuze symbolen nog steeds gebruikt worden en grenzen tussen religie en celebrity cultuur aan het vervagen zijn. Religie is iets wat altijd zeer serieus genomen wordt in tegenstelling tot de celebrity cultuur die in de meeste gevallen totaal niet serieus genomen wordt, in deze scriptie zal de extreme vergelijking gemaakt worden tussen religie en beroemdheden om te laten zien dat celebrity cultuur wellicht helemaal niet zo ‘inhoudsloos’ is als sommige mensen zullen denken en wellicht kunnen we op het einde concluderen dat beroemdheden een nieuwe bron van
en
figuren zijn geworden.
Creating Celebrities
Veel zullen zeggen dat celebrity cultuur een soort virus is dat de maatschappij infecteert. Het zou een symptoom zijn van de oppervlakkigheid van de moderne cultuur, waarin persoonlijke roem boven ‘echte’ kwaliteit staat. Toch spelen beroemdheden een grotere rol in onze maatschappij dan de meeste mensen denken en dat is niet omdat ze persé over zoveel talenten beschikken. De meeste bekendheden lijken niet eens zo veel bereikt te hebben. Beroemdheden zijn ook niet belangrijk om wie ze zijn, maar om wat ze vertegenwoordigen in de maatschappij. Het is de betekenis die, door de media, aan een persoon wordt toegekend en er een symbool van maakt. Beroemdheden bieden een groot aantal verschillende kijken op wat mogelijk is in de maatschappij. Ze tonen de verschillende manieren om bijvoorbeeld: een vrouw te zijn, zwart te zijn, homo te zijn, getrouwd te zijn, om een ouder te zijn maar ook om een verliezer te zijn en te falen in het leven. In feite tonen ze alle mogelijke manieren om een mens te zijn.
‘The celebrity is a person who is well-known for their well-knownness. Fabricated on purpose to satisfy our exaggerated expectations of human greatness’ — Daniel Boorstin04
De belangrijkste soort informatie die beroemdheden delen is persoonlijke informatie omdat het een relatie tussen hen en hun publiek schept. Beroemdheden worden volgens Richard Schickel 05, literatuurcriticus, dan ook snel een 'intieme vreemde’ voor ons. Mensen willen deze sterren kennen en voelen zich persoonlijk verbonden met hen. Deze illusie is puur een parasociale relatie, wat betekent dat er een schijninteractie of schijnrelatie is. Men gaat dus een relatie aan met een figuur in de media, terwijl hij of zij diegene misschien nog nooit heeft ontmoet. Hoewel er geen kans op een onderlinge persoonlijke relatie is, wordt de relatie behouden door bijvoorbeeld sociale media. Denk aan Facebook, Twitter en Instagram, waar je iemand volgt die persoonlijke gebeurtenissen in zijn leven post. Hierdoor voelt het als of je een deel van zijn of haar leven bent, net als een echte vriend. Hoewel de relaties eenzijdig en denkbeeldig zijn, worden ze toch ervaren als echte relaties. Persoonlijke sociale relaties zijn gebouwd op wederzijds vertrouwen. Dit vertrouwen wordt opgebouwd door het delen van persoonlijke informatie. Als beroemdheden persoonlijke informatie delen met hun publiek voelt het alsof er een persoonlijke verbinding gemaakt wordt.
Icons and Idols
Als we vandaag de dag denken aan iconen of idolen, denken we vooral aan personen uit de moderne celebrity cultuur. Dat veel mensen zullen denken aan dit soort personen betekent dat veel van ons de oorsprong van deze begrippen niet meer weten. Tegenwoordig krijgen de begrippen ‘icoon’ en ‘idool’ een culturele invulling. Oorspronkelijk hadden deze begrippen echter een meer sacrale invulling en waren beide verbonden aan het omgaan met beelden. In hedendaagse woordenboeken zien we dan ook steeds een historische religieuze en een hedendaagse betekenis terug komen bij de woorden ‘icoon’ en ‘idool’.
“Gij zult geen godenbeelden maken, geen afbeelding van enig wezen boven in de hemel, beneden op de aarde of in de wateren onder de aarde. Gij zult u voor hen niet ter aarde buigen en hun geen goddelijke eer bewijzen.”
(Exodus. 20, 1-17)
“Gij zult geen andere goden hebben, ten koste van Mij. “
(Exodus. 20, 1-17)
De westerse cultuur is de laatste twee eeuwen steeds meer door visuele media gedomineerd geraakt. Op vele gebieden is onze cultuur steeds meer een beeldcultuur geworden en zijn tekstuele media van minder groot belang geworden. Beelden zijn meer dan alleen een illustratie, ze dragen inhoud met zich mee. Daarom zijn beelden van heilige niet zo zeldzaam als we zouden denken. Goden onderscheiden zich omdat ze beschikken over meer dan alleen natuurlijke vermogens. Ze beschikken namelijk over iets heiligs. Het woord heilig is in het Latijn, Sanctus, wat letterlijk betekent ‘anders’. Elke god is superieur aan de gewone mens en hij of zij moet iets speciaals hebben. Het valt niet te ontkennen dat beroemdheden zich op een soortgelijke manier apart hebben gezet van de rest van ons.
Daarbij kunnen weinigen de aantrekkingskracht van goden weerstaan. Het is aangetoond dat hoe minder je onder kerkelijk gezag staat, hoe groter de kans is dat je ook andere personen kunt aanbidden. John Maltby , psycholoog aan de Universiteit van Leicester, bestudeert al jaren het verband tussen de mate waarin religieus persoon hun Goden en beroemdheden aanbidden. Het onderzoek van Maltby laat zien dat alleen de meest streng religieuze mensen geen beroemdheden aanbidden en de minder streng religieuze mensen het verband niet ziet tussen het gebod "Gij zult geen andere goden aanbidden” en hun liefde voor hun favoriete beroemdheden. De glamoureuze foto's van film sterren, de plakplaatjes van voetbalidolen, de posters van popidolen op tienerkamers, ze vormen allemaal het bewijs van moderne idolatrie.
Elke tijd en elke cultuur aanbidt zijn eigen goden. Vandaag zijn er andere goden ‘in’ dan voorheen. Niet langer maken we ons schuldig aan idolatrie. Bewonderaars kunnen nu onbekommerd idolaat zijn van een ‘andere’ god. Het idool is verschoven van een onbereikbare God naar een persoon van vlees en bloed en voor het eerst is het een meer positief begrip geworden.
Modern Altar
"Well, you know, it's interesting to see who we choose as our celebrities and why. You can learn a lot about a society by who it chooses to celebrate."
Gedurende de twintigste eeuw en begin van de eenentwintigste eeuw hebben bepaalde beroemdheden een
bereikt die de menselijke status overstijgt. Niet elke beroemdheid maar een paar uitverkorenen hebben zo een culturele impact kunnen maken die doorleeft in meerdere generaties. Vanaf de eerste Hollywoodsterren tot de reality sterren van nu voorziet celebrity culture ons van iconen die onsterfelijk kunnen worden.
en over degenen die door zonde weer uit de
vallen. Net als de moraal verhalen uit de Griekse mythologie en de verhalen van heiligen, bevatten de verhalen ook de engelen en demonen, de heiligen en de zondaren. Ze zijn mooi, rijk, ze wonen in gigantische huizen en zijn meestal ook bevriend met elkaar. Ze worden verliefd op elkaar, ze hebben publiekelijke ruzies en ze hebben kinderen met elkaar.
Celebrity aanbidding is een symptoom van de veranderende aard van religie en dan, in het bijzonder, van het christendom in het westen. Dit concludeerde de Duitse socioloog Georg Simmel 09 in het begin van de twintigste eeuw. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog verloor het christelijke geloof voor een groot deel van de bevolking zijn geloofwaardigheid door al het leed dat ze hadden gezien. Het geloof was meer voor degenen die de bittere pil van atheïsme niet konden slikken. In een meer geseculariseerde samenleving werd de 'heilige' losgekoppeld van religieuze tradities en werd vervolgens verplaatst in onder andere de beroemdheden van de massamedia. Beroemdheden aanbidding is een alternatief geworden voor het traditionele geloof dat ons voorziet in onze spirituele behoeftes. Niemand gelooft dat het verafgoden van een media icoon zorgt voor verlossing of redding maar het is een afleiding van de gedachten dat er misschien wel helemaal geen god is. Als er geen geloof in God meer is kunnen mensen nu de aardse goddelijke iconen aanbidden.
Bij kerkdiensten ontstaat er een gevoel van collectieve effervescence zoals socioloog Émile Durkheim 11 dat noemt. Dat betekent dat een groep mensen samen een bijzonder gevoel deelt dat ‘goddelijk’ en ‘buitenaards’ lijkt te zijn. Op het moment van collectieve effervescence laat de groep mensen de regels van de dagelijkse sleur even los en overstijgen ze hun onderlinge verschillen en er ontstaat dan een collectieve trans. De kracht die deze mensen in of na een kerkdienst voelen verbeelden zij zich echter niet. Integendeel, want na een dienst voelen deze mensen zich sterker door de woorden van god. Volgens Durkheim beseffen de mensen niet dat, de kracht die zij voelen en het geen wat zij aanbidden eigenlijk hun eigen gemeenschap is. Collectieve effervescence en het sacrale zijn volgens Durkheim geen uiting van god op aarde, maar een afspiegeling van de maatschappij. Een maatschappij die zal belonen als je goed doet en zal straffen als je slecht doet. Mensen hebben het gevoel dat ze deel uitmaken van een groep, omdat ze het geloof van de groep delen. Het deel van religie dat ervoor zorgt dat mensen beseffen dat ze een deel uitmaken van een groter netwerk is overgenomen door de moderne maatschappij in nieuwe gedaantes. We hebben het geloof niet meer nodig om deel uit te maken van een groep mensen. Het adoreren van beroemdheden geeft ons, net zoals in het traditionele geloof, een vorm van collectieve effervescence. Denk hier bijvoorbeeld aan evenementen waar gezongen en gedanst wordt zoals concerten, festivals en fan dagen. Net zoals bij het geloof, komen de fans of te wel de aanhangers van celebrities, samen om deze collectieve extase met elkaar te voelen. De fans voelen een onlosmaakbare band met elkaar want iedereen komt met hetzelfde doel.
of die van Taylor Swifts
op hun pagina. Het vermenselijkt beroemdheden op een manier waarop het publiek een steeds grotere fascinatie krijgt voor het leven van de beroemdheid. De fascinatie wordt in stand gehouden door het netwerk dat 24/7 informatie blijft genereren. We kunnen dichter bij onze idool komen dan ooit te voren. Dat zorgt voor een gevoel dat er mogelijk een interactie kan plaats vinden tussen een fan en hun idool. Net zoals in het geloof hopen we op een antwoord of verlossing van onze god. Helaas voor veel fans zal deze relatie altijd eenzijdig blijven. Dat is de reden waarom fans vaak berichten versturen om te smeken of ze hun willen volgen of om op hun berichten te reageren. Er zijn ontelbare wanhopigen opzoek naar erkenning die ze niet ontvangen. Er is een hele Twitter pagina gewijd aan het vinden en delen van tweets van fans die beweren dat hun huisdieren of familieleden zijn gestorven om maar een stukje dichterbij zanger Harry Styles uit de popgroep One Direction te komen. Terwijl de meeste van deze berichten onschuldig zijn, zijn er ook mensen die meedogenloos dreigen met zelfmoord als Harry Styles niet terug zal reageren. De fan zoek hier naar een stukje herkenning. Herkend worden, door zo’n groot persoon maakt je, ook al is het maar voor even, een belangrijk persoon en bevestigt jouw bestaan.
Media Gods
"You know them by name, you can quote them in an instant and something they said or did changed your life."
Een religie vereist gelovigen, zonder gelovigen is er geen religie. Gezien we tegenwoordig omgeven zijn door celebrity iconen die hun eigen morele verhalen,
en fabels met zich meedragen, is het logisch dat sommige mensen deze verhalen gaan aanpassen naar eigen overtuiging. Voor sommigen zijn de hedendaagse iconen nu eenmaal meer relevant dan de gelijkenissen met mensen van twee millennia geleden. Fan groepen bevatten dan ook vaak rituelen die we terug zien in religie. Ze vormen een bron voor een bepaalde levensstijl of spirituele toewijding.
Bronies, Dudeism en Whovians zijn namen van bekende voorbeelden van religies die gebaseerd zijn op pop cultuur. Op pop cultuur gebaseerde religies zijn erg in opkomst de laatste jaren. De volgelingen van deze religies baseren hun levensstijl niet meer op personen en verhalen uit de oudheid, maar op hedendaagse helden uit populaire tv series en films. De fan groepen van Star Trek en Star Wars zijn klassieke voorbeelden van pop cultuur gebaseerde religies. Michael Jindra , cultureel antropoloog, deed onderzoek naar de '
'. Hij dompelde zich onder in de Star Trek cultuur en trof een organisatie aan die net zo handelde als traditionele religies dat zouden doen. De Star Trek fan groepen leven volgens bepaalde dogma’s, er worden diverse canons in ere gehouden en aanhangers maken jaarlijks pelgrimstochten naar de Star Trek conferenties. De verhaallijn van Star Trek wordt gezien als een ideaal sociaal beeld die de aanhangers graag terug zouden zien in de echte wereld.
Ook beroemdheden zoals Lady Gaga, Justin Bieber, de boyband One Direction en Selena Gomez hebben volgelingen die ze expliciet aankunnen spreken als groep. Gaga noemt bijvoorbeeld haar volgelingen ‘Little Monsters’, Justin Bieber heeft het over zijn ‘Beliebers’, One Direction noemt zijn fans ‘Directioners’ en Selena Gomez doet regelmatig een oproep naar haar ‘Selenators’. Door de fans als groep aan te spreken maken ze individuele fans tot één gemeenschap. Het creëren van sociale cohesie wordt door Durkheim beschouwt als één van de functies van religie en dat zien we hier in optima forma terug. Andere bekende voorbeelden hier van zijn Bey Hivers, Swifties, Lovatics, Stans, Gouldiggers, KatyCats, Smilers, Animals, Arianators en Black Stars die allemaal leven volgend de idealen van hun idool.
OH MY GODS!
De grenzen tussen de goden wereld en de celebrity culture vervagen nog meer wanneer de beroemdheden zich bewust worden van hun eigen goddelijke status. TIME eert jaarlijks de honderd belangrijkste iconen ter wereld door middel van de TIME 100 lijst. Ze worden herkend omdat ze de wereld veranderd hebben ongeacht dat positief of negatief was. De gekozen personen hebben ons vermaakt, gaven ons leiding en daagde ons uit. Tussen de iconen van 2015 stonden onderanderen activiste Malala Yousafzai, bondskanselier Angela Merkel en President Vladimir Poetin maar ook opvallend veel celebrities zoals rapper Kanye West en social media koningin Kim Kardashian West. Kanye liet na de bekend making van de lijst weten dat hij vond dat hij zelfs meer invloed heeft dan God, dit deed hij een bericht op Twitter. Hoewel zijn PR team hem sterk adviseerde de tweets van zijn account te verwijderen liet hij in een interview met BBC radio weten daar geen spijt van te hebben:
“I don’t regret what I tweeted. I tweet what I mean and I mean what I tweet. I am more influential than God. I am a God. If God was kickin it with us, he’d been wearing a pair of Yeezys. He’d be wearing Yeezys! Do you understand the weight of my name? I am a trendsetter. People hate me like they hated Jesus, yet they worship me. When you wake up in the morning, who do you thank? Kanye. The human mind can’t calculate my worth as far as money or influence. Power. I have more power than God. God created the universe. I create greatness”.
Er wordt dan ook gespeculeerd dat Kayne dan ook aan het ‘God complex’ zou leiden. “My greatest pain in life is that I will never be able to see myself perform live” is een van de uitspraken die daarop zouden wijzen. Het ‘God complex’ laat een persoon niet geloven dat hij werkelijk een god is, maar iemand wordt er zo
van dat hij gaat handelen als een God. De persoon vindt dat iedereen voor hem zou moeten buigen en hem zou moeten aanbidden. Maar niet alleen Kayne geloof dat hij een god is er zijn ook fans die erin zijn geloven dat hij als God behandelt zou moeten worden. ‘Yeezianity’ is de naam van het geloof dat rondom de rapper is ontstaan. De officiële ‘Yeezianity’ website laat weten "Wij zijn een anonieme groep die gelooft dat degene die zichzelf Yeezus noemt door God gezonden is om religie over te dragen in een nieuw tijdperk van de mensheid . De religie beweert dat er een grote boodschap zit achter het werk van Kayne West. Hij zou een grote groep leeftijdsgenoten representeren die hun geloof in traditionele religie aan het verliezen zijn. Uitspaken als ”I AM GOD” zou hetzelfde zijn als het zeggen dat je geen kerk nodig hebt om te weten wat goed en fout is.
De meest succesvolle realityshow ooit, die voortgekomen is uit een
die de rol speelt van een jonge man die constant overweldigd is door al het oestrogeen om hem heen. Dan is er de oudste zus en moeder van drie,
die vaak wordt gezien als het domste van het stel met onbedoelde en hilarische uitspraken.
die getrouwd is met een bekende NBA Speler en is als de minder mooie, maar als de slimste zus bekend staat. Dan is er Bruce Jenner die de rol van de hetero man in het gezin op zich nam, maar recent in 2015 zijn geslacht veranderde en transformeerde in
.
, de moeder van het stel staat bekend als een krankzinnige Beverly Hills-achtige moeder wiens ijdelheid zowel verdrietig als fascinerend is om naar te kijken. Sinds kort hebben we ook kennis kunnen maken met de jongste zusjes van de familie,
, die ieder de bekendheid van hun zussen ver overstijgen door hun voorbeeldrol bij de jongere generaties.
zelf word gezien als de bijna perfecte menselijke belichaming van alle dingen die een vrouw in Amerika hoort te zijn: mooi, een lust voor mannen, moederlijk en niet al te slim. Samen hebben we ze zien opgroeien, zien worstelen met de pers, DUI’s zien krijgen, relaties zien verbreken, ze zien trouwen en uiteindelijk kinderen zien krijgen.
op Snapchaten zus Kendall Jenner stootte haar oudere zus Kim van de troon en houd nu de eer van het hebben van
op Instagram ooit.
lanceerde. Hierbij speelde ze in op het feit dat de emoji een steeds belangrijker onderdeel wordt van onze onderlinge communicatie. Door middel van iconische beelden uit Kims leven, zoals haar beroemde
van haar kont en haar
waar we zelf, met de hulp van Kim, een celebrity worden en bevriend raken met al de leden en vrienden van de familie. “Create your own aspiring celebrity and rise to fame and fortune!” is de slogan van de app. De app heeft inmiddels miljoenen spelers en blijkt zoveel invloed te hebben op sommige spelers dat gedurende het spel spelers gaan geloven dat Kim Kardashian echt hun beste vriend is geworden . Het gevoel van herkenning door een belangrijk persoon speelt hier een grote rol. De reactie die te zien is bij mensen die voor het eerst Kim in het spel
, een boek vol met selfies van haar zelf. Kim benoemde zichzelf schaamteloos tot kunstvorm en daar leidde het boek tot veel commotie in de kunst wereld. Maar dat neemt niet weg dat haar gezicht wel eens de nieuwe Marcel Duchamp-urinoir van deze tijd zou kunnen zijn. Ze presenteerde zich in het boek en in alles wat ze doet als iets belangrijks en maakte zo een icoon van zichzelf. Het iconische beeld wanneer Kim Kardashian een
neemt is bijna net zo iconische geworden als haar daadwerkelijke selfies.
De definitie van succes wordt vandaag de dag steeds meer bepaald door je online persona op social media. Het aantal volgers of likes is een nieuwe valuta geworden waarmee we succes meten. Het zou wel eens kunnen betekenen dat iemand zoals Kim Kardashian, met 61.5 miljoen volgers en een gemiddelde van een miljoen likes per foto, een van de meest succesvolle mensen in de wereld zou kunnen zijn.
, een bijna perfecte menselijke belichaming van de idealen waar vele naar streven, bestaat voor ons in de mythische celebrity wereld. Een wereld die parallel aan dat van ons staat en vooral via social media toegankelijk is voor de normale sterveling. Het is een wereld die eruitziet als de perfecte wereld met foto’s van onberispelijke
, de mooiste
, de meest dromerige
naar exotische locaties en dat terwijl ze uitgedost zijn in de nieuwste
kleding. Een wereld waarin een avondje uit met
eruit ziet als een goddelijk bijeenkomst en andere dagelijkse activiteiten worden vastgelegd en mooier gemaakt dan dat ze in werkelijkheid zijn. Het is de combinatie tussen de herkenbaarheid, maar toch de onbereikbaarheid, ofwel het ‘heilige’ van de activiteiten die de social media berichten zo interessant voor ons maken.
maar vele anderen celebrities zoals
,
en
staan bekend om het regelmatig sleutelen aan hun foto’s. Dit blijft echter niet onopgemerkt, de oplettende kijker ziet al snel wanneer we te maken hebben met een niet normale verbeelding van de werkelijkheid.
We leven in een cultuur die hongerig is voor beelden en daar doen beroemdheden dan ook vaak beroep op. Werkelijkheid of niet, we kijken op naar deze beelden, want ze hebben zoveel meer dan wij normale stervelingen. Ze hebben zich apart gezet in een mythische wereld waarin ze zichzelf kunnen presenteren als een ‘heilige’. Celebrities kunnen ervoor zorgen dat ze nooit ver weg zijn uit onze gedachten en geven ons ook geen moment om ze te vergeten. Social media gaf celebrities de kans om iconen te worden in een moderne maatschappij waar geloof steeds minder een rol speelt. Social media kan een persoon heilig maken, de selfie heerst en Kim Kardashian is de ultieme social media opper god.
Conclusion
Sources
01 Rojek, C (2004) Celebrity, Uitgeverij Reaktion Books Ltd
02 Braudy, L (1986), The Frenzy of Renown: Fame and Its History, Oxford, Uitgeverij Vintage
03 Turner, G (2013), Understanding Celebrity, London, Uitgerverij Sage Publications
04 Weinstein, D Celebrity Worship as Weak Religion Word & World ,Volume 23, 2003. p .01
05 Schickel, R (2000), Intimate Strangers: The Culture of Celebrity in America, Uitgeverij Ivan R. Dee Publisher
06 Lawrence, C (2009), What Our Fascination with the Stars Reveals about Us, Uitgeverij The Globe Pequot Press
07 Houran, J Conceptualization and measurement of celebrity worship, Uitgeverij Journal of Psychology
08 Ward, P (2011), Gods Behaving Badly, Texas, Uitgever Baylor University Press
09 Weinstein, D Celebrity Worship as Weak Religion Word & World ,Volume 23, 2003. p .03
10 F*ck me, Im Famous!, Filemon Wesselink, BNN, 2015
11 Durkheim, E (1912/1995), The Elementary Forms of the Religious Life, New York, Uitgeverij The Free Press